Jak działa Chaga? Grzyb długowieczności

Chaga, czyli błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus) znana jest również pod takimi nazwami, jak czyr lub huba brzozowa. Należy do rodziny szczeciniakowatych (Hymenochetaceae).

Wyrasta dziko, głównie na pniach brzozy, na których tworzy wieloletnie owocniki. Z zewnątrz posiada ciemnobrunatny, wpadający w czarny kolor natomiast wewnątrz jest żółto-brązowa. Swoim wyglądem przypomina narośl na drzewie. Rozwijając się przez wiele lat, pozyskując składniki odżywcze z wewnętrznych warstw drzew, na których wyrasta.

Mieszkańcy Rosji i Syberii wykorzystują napar z grzyba w medycynie ludowej jako remedium na wiele powszechnych schorzeń. Wykorzystanie chagi praktykowane jest od stuleci. Syberyjscy szamani określają ją mianem „grzyba nieśmiertelności”, Chińczycy jako „Król roślin” natomiast Japończycy nadali jej przydomek „diamentu z lasu”.

Związki aktywne zawarte w owocnikach tego grzyba, takie jak polisacharydy i triterpeny posiadają szerokie spektrum działania; przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe, działanie chroniące wątrobę.
Chaga to rezerwuar witamin, minerałów oraz składników odżywczych. Zawiera witaminy z grupy B; niacynę (B3), ryboflawinę (B2), kwas pantotenowy (B5). Znajdziemy w niej również witaminę D, potas, selen, żelazo, cynk, magnez, wapń, mangan, rubid, cez. Ponadto posiada ergosterol, melaniny oraz unikalny enzym dysmutazy ponadtlenkowej (ang. SOD - Superoxide dismutase).

Skarbnica antyoksydantów

Nawet wśród kategorii pokarmów określanych mianem superfoods, chaga dominuje swoją zdolnością do przeciwdziałania wolnym rodnikom tlenowym. Związane jest to z czarnym pigmentem melaniną oraz enzymem SOD, o którym więcej w dalszej części artykułu. Melanina znajduje się również w ludzkiej skórze, chroniąc ją przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym UV.

Ilość antyoksydantów w tym grzybie jest tak ogromna, ze zajmuje on pierwsze miejsce w skali ORAC (ang. Oxygen Radical Absorbance Capacity) – będącej uniwersalną miarą działania antyoksydacyjnego pokarmów. Przewaga chagi nad innymi roślinami jest doniosła. (zobacz obrazek poniżej)

Dlaczego antyoksydanty są tak istotne?

W naszym ciele znajdują się szkodliwe cząsteczki, które określamy jako wolne rodniki tlenowe. Przemieszczają się po całym organizmie za pomocą układu krwionośnego. Posiadają jeden elektron (w zdrowej komórce są one sparowane), co czyni je wysoce reaktywnymi. Innymi słowy, poszukują prawidłowo funkcjonującej cząsteczki, z dwoma sparowanymi elektronami, aby wykraść jeden z nich i tym samym przekształcić ją w wolny rodnik tlenowy. Takie zachowanie uruchamia reakcję łańcuchową utleniania, którą powstrzymać może dopiero dostarczony z zewnątrz antyoksydant posiadający dodatkowy elektron.

Zniszczenia spowodowane przez wolne rodniki obejmują uszkodzenie DNA, białek, enzymów i membran chroniących zdrowe komórki. Skutkiem takiego działania jest zakłócenie poprawnego przebiegu procesów biologicznych, co w efekcie można objawić się stanem chorobowym.

Wyjątkowy enzym SOD

SOD (ang. SuperOxide Dismutase ), czyli dysmutaza ponadtlenkowa to antyoksydant komórkowy. Jest pierwszą linią obrony przed uszkodzeniami spowodowanymi utlenieniem - uczestniczy w rozkładzie wolnych rodników w naszym ciele, w szczególności ponadtlenków niszczących mitochondria komórkowe.

Wedle teorii starzenia się opartej na stresie oksydacyjnym; im większe nagromadzenie uszkodzeń spowodowanych utlenianiem, tym szybsze tempo starzenia się organizmu i zwiększona podatność na różnego rodzaju choroby. Z tego powodu uwzględnienie w diecie pokarmów bogatych w antyoksydant jest kluczowe do zachowania dobrego zdrowia wraz z wiekiem.

Badania na tym enzymem jasno pokazują, że jego mała ilość skorelowana jest nie tylko z pogorszeniem zdrowia jednostki, ale także ze zmniejszeniem średniej długości życia. W badaniu z 1984 roku Richard Cutler z NIH (National Institutes of Health) dowiódł, że u wszystkich organizmów żywych ilość enzymu SOD jest czynnikiem najsilniej skorelowanym ze średnią długością życia. Oznacza to, ze akumulacja stresu oksydacyjnego jest jedną z głównych przyczyn starzenia się organizmu. Dla przykładu ludzie posiadają największy poziom SOD spośród wszystkich ssaków i w efekcie żyją najdłużej. Tę samą zależność obserwujemy np. u żółwi oraz drzew, które posiadając największy poziom tego enzymu; potrafią żyć nawet 4000 lat.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że poziom SOD u ludzi maleje wraz z wiekiem. Towarzyszy temu większe prawdopodobieństwo zapadalności na choroby związane ze stresem oksydacyjnym. Chaga posiada ponad 25-50 razy więcej SOD niż pozostałe grzyby i jest najbogatszym źródłem tego enzymu spośród wszystkich znanych pokarmów.

Działanie immunomodulacyjne

W jedynym z badań na modelu zwierzęcym testowano działanie wodnego ekstraktu z chagi na produkcję komórek odpornościowych w szpiku kostnym. Celem badania było odwzorowanie uszkodzeń spotykanych u pacjentów z nowotworami, wywołanych chemio lub radioterapią oraz sprawdzenie, czy ekstrakt z chagi jest w stanie odwrócić uszkodzenia powstałe w wyniku inwazyjnych metod leczenia.

Szybkość, z jaką pacjenci wracają do zdrowia, jest w dużej mierze uzależniona od ilości komórek macierzystych, które pozostały po zakończonym leczeniu. Z tego powodu zwrócono uwagę na naturalne ekstrakty, takie jak chaga - kwalifikowane jako modyfikatory odpowiedzi biologicznej. Uwzględnienie ich w diecie prowadzi do szybszego powrotu do zdrowia po zakończonej terapii nowotworowej.

Myszy, które były obiektem badania, zostały wcześniej poddane chemicznej immunosupresji (osłabiono ich odporność). Środek podany myszom powodował zniszczenia w szpiku kostnym, a w efekcie zaburzenie prawidłowej produkcji komórek odpornościowych. Ekstrakt wodny z chaga podawano myszom codziennie przez 24 dni. Po zaledwie 8 dniach poziom granulocytów i makrofagów (komórek odpornościowych wytwarzanych w szpiku kostnym) wrócił niemal do normy, czyli stanu z grupy kontrolnej (której nie podano chemicznego immunosupresanta). Zanotowano również zwiększony poziom cytokiny IL-6, będącej białkiem działającym na odnowę komórek macierzystych. Dodatkowo odnotowano zmniejszenie TNF-alfa, którego poziom był podniesiony po chemicznej ingerencji. Wykazano ten sposób silne działanie ekstraktu wodnego z chaga jako immunomodulatora, który jest w stanie wpłynąć na produkcję komórek odpornościowym w szpiku kostnym.

Działanie zasadowe

Grzyby chaga należą do jednych z najbardziej zasadowych pokarmów na planecie.Jest to związane z wysoką zawartością minerałów, których chaga jest rezerwuarem. Należą do nich wapń, cez, żelazo, magnez, fosfor, potas, rubid, krzem, siarka oraz bardzo wysoka ilość cynku. Jest to istotne, ponieważ środowisko zasadowe w znacznym stopniu uniemożliwia rozwijanie się chorób. Działanie zasadowe sprawia, że czaga jest wręcz idealnym kompanem porannej kawy. Kawa posiada odczyn kwasowy, który u osób wrażliwych może wywoływać podrażnienie żołądka.  

Przeciwskazania

Jak do tej pory nie udokumentowano żadnych poważnych negatywów efektów towarzyszących spożyciu chagi. Jest to grzyb bezpieczny w stosowaniu.
Chaga stymuluje układ odpornościowy i nie należy przejmować jej podczas terapii lekami immunosupresyjnymi, takimi jak cyklosporyny, ponieważ może neutralizować ich działanie.

Autor

Bibliografia: